سوال: سلام، ببخشید پسرم تمایل زیادی به سوپ نداره
جواب: اگر هنگام شروع غذای کمکی برای شیرخوار، از سرلاک آماده استفاده کنید و یا به او مواد شیرین و طعم دار بدهید، هنگام شروع غذای کمکی و غذای اصلی به مشکل برمیخورید. غذای کودک تا قبل از یکسالگی باید کاملا بدون شیرین کننده و بدون نمک باشد. در غیر اینصورت علاوه بر بد غذا شدن، در آینده دچار مشکلات گوارشی نیز خواهد شد.
علت دیگر نیز فاصله نامناسب بین وعده های غذایی است که باید حتما با افزایش سن، فاصله زمانی غذا خوردن کودک زیاد شده و شیردهی شبانه نیز حتماً قطع شود.
والدین عزیز:
خوردن پاستیل، خطر ابتلای کودک به مشکلات گوارشی بخصوص زخم معده را افزایش می دهد. در خرید تنقلات برای فرزند خود دقت کنید.
مادران عزیز:
شیرین نمودن شیر یا غذای کودک باعث می شوداشتهای کودک پس از خوردن مقدار کمی از شیر یا غذای کمکی کم شود و بر کودک نیز در آینده عوارض دیگری خواهد داشت، ماننده چاقی، ریسک بالای ابتلا به دیابت و کبد چرب در سنین پایین و ...
میان وعده غذای مختصری است که حدود 2 ساعت قبل و 2 ساعت بعد از غذای اصلی به کودک داده می شود و به هیچ عنوان نباید جایگزین غذای اصلی شود. میان وعده باید هم مغذی و هم دارای انرژی بوده و تهیه آن نیز آسان باشد. میان وعده های مناسب عبارتند از: موز / سیب / هویج رنده شده / نان یا بیسکوئیت ساده با کمی کره و مربا یا عسل / کیک خانگی / بستنی پاستوریزه / مخلوط پسته، بادام و سایر خشکبار پودر شده با آب میوه یا شیر / ساندویچ نان و خرما یا نان و پنیر با گردو یا سبزی (نان سنگک کنجددار ارزش غذایی بیشتری دارد ) / عدسی / کدو حلوایی / لبو با ماست / اسفناج / گندم بو داده.
در 15 ماهگی می توانید به او توت فرنگی له شده بدهید. از 18 ماهگی می توان خیار، کلم برگ و پیاز خام ریز شده را نیز به برنامه غذایی کودک افزود. در دو سالگی استفاده از حبه انگور، مربا و همچنین زیتون بدون هسته مجاز است. در 3 سالگی نیز کودک می تواند از انواع آجیل استفاده کند.
موادی که می توانید از یکسالگی به شیرخوار بدهید عبارتند از:
گوجه فرنگی / بادمجان پخته / کیوی / خربزه / سیر / اسفناج / بستنی / عسل / میگو / نخود / لپه / پنیر / سفیده تخم مرغ / انگور له شده / نمک
· برای کودک برنامه غذایی هفتگی و منظم بنویسید.
· برنامه غذایی باید با توجه به امکانات و عادات غذایی خانواده و همچنین تمایل کودک تهیه شود.
· به پوره سیب زمینی، پنیر هم اضافه کنید.
· از ابتدای یکسالگی علاوه بر زرده تخم مرغ، سفیده را از کمترین میزان در برنامه غذایی کودک قرار دهید و به تدریج به مقدار آن اضافه کنید تا به یک تخم مرغ کامل برسد و یک روز در میان در برنامه غذایی او بگذارید.
· بعد از یکسالگی، به کودک ابتدا غذا و سپس شیر می دهیم. در این مرحله به دلیل کامل نبودن دندانهای کودک باید غذاها نرم باشند.
· از دادن غذاهای رقیق و آبکی به کودک خودداری نمایید.
· در کنار وعده های غذایی از یک پیاله کوچک ماست تازه برای تغذیه کودک استفاده کنید.
· کودکان بسیار تنوع طلب هستند، لذا غذاها را متنوع تهیه کنید.
· از آغاز سال دوم کودک را به سفر خانواده عادت دهید.
· هیچگاه با زور به کودک غذا ندهید.
· بهترین وعده غذایی برای کودک، صبحانه است.
· هنگام بیماری و یا هنگام دندان درآوردن، اشتهای کودک کم می شود که هیچ جای نگرانی نیست.
· از دادن تنقلات بی ارزش و مضرّ مانند چیپس، پفک، شیرینی، شکلات، آبنبات، کاکائو، چای و قهوه و نوشابه ( که باعث کاهش جذب آهن می شوند ) خودداری کنید.
· به کودک غذای پر ادویه، شور و سرخ کرده ندهید
· قبل از غذا دستهای کودک را بشوئید.
· هنگام غذاخوردن، کودک باید استقلال داشته باشد و با دست یا قاشق غذا بخورد.
· هنگام غذا دادن به کودک آرام، صبور و با حوصله باشید و با او بازی کنید.
· در صورت عدم تمایل کودک به غذا، نوع غذا را تغییر دهید و از غذا دادن با زور خودداری نمایید.
· برای غذا خوردن جایزه ندهید، بلکه برای ترغیب او به غذا، از طعم آن تعریف کنید.
· در طول سال دوم باید 25 قطره مولتی ویتامین و 15 قطره آهن را با قاشق مرباخوری به عقب دهان کودک بریزید و سپس به او آب یا آبمیوه بدهید و یا دندانهای کودک را با مسواک نرم یا گاز استریل تمیز کنید.
· به منحنی رشد کودک توجه داشته باشید.
اکثر شیرخواران تا سن ده ماهگی رشد خوبی دارند. هنر پزشک و مادر، حفظ رشد مناسب بعد از این سن است.
· فواصل تغذیه و حجم هر وعده تغذیه را بیشتر کنید.
· سعی کنید از غذاها و میان وعده هایی که پروتئین، ویتامین و کالری بیشتری دارند استفاده کنید.
· تهدید یا پاداش برای غذا خوردن شیرخوار روش مناسبی نیست. باید فقط از طعم غذا تعریف کنید.
· برنامه غذایی شیرخوار را تنظیم کنید.
· برنامه خواب شیرخوار را تنظیم کنید.
· در فواصل غذاها به شیرخوار آب سالم بدهید.
· به تدریج غذاها را سفت درست کنید.
موقع دندان درآوردن باید به شیرخوار غذای نرم و سرد داد.
· به تدریج فرنی، حریره، سرلاک را حذف کرده و به جای آنها غذای مقوی تر و مغذی تر بدهید.
· میان وعده ها، غذاهایی هستند که حجم کم و انرژی مناسب دارند که بین غذاهای اصلی استفاده می شوند.
می توانید گاهی به غذاهای شیرخوار، پودر جوانه غلات و حبوبات اضافه کنید.
در ماه دهم می توانید به جای آب میوه، از خود میوه یا میوه رنده شده یا قاشق تراش و کاملاً نرم استفاده کنید.
می توانید از سبزیجات مانند جعفری، گشنیز، شوید، نعناع، کرفس، شلغم، لوبیا سبز، نخود فرنگی، کدو، گل کلم یا کلم بروکلی و به، در تهیه سوپ استفاده کنید. سبزیجات را در آخرین دقایق به سوپ اضافه کنید تا خواص آنها از بین نرود.
در ماه دهم می توانید کته نرم که در آب گوشت یا مرغ کاملاً پخته و له شده به شیرخوار بدهید.
در این ماه می توانید به شیرخوار شلغم، ذرت پخته شده، ماهی و قارچ پخته شده نیز بدهید.
انواع کته: کته ماهیچه / رشته پلو / شوید پلو با مرغ / عدس پلو / لوبیا پلو
انواع سوپ: سوپ سبزی / سوپ جو / سوپ بلغور
سایر غذاها: کباب تابه ای / ماکارونی با سبزیجات فصل
طرز تهیه کته ماهیچه:
یک تکه متوسط ماهیچه + یک استکان برنج + یک چهارم پیاز کوچک + 1 قاشق مرباخوری پُر کره ( هنگام طبخ غذا ) + 1 قاشق مرباخوری پُر کره ( هنگام خوردن غذا )
ابتدا ماهیچه را ریز کرده و با پیاز کاملاً بپزید، سپس برنج را همراه کره اضافه کنید تا مثل کته پخته و نرم شود و آن را دم کنید. هنگام دادن غذا به آن کره اضافه کنید و با ماست به کودک بدهید.
طرز تهیه ماکارونی:
یک دسته کوچک ماکارونی + 1 قاشق غذاخوری گوشت چرخ کرده + نصف یک پیاز کوچک + 1 قاشق مرباخوری کره ( هنگام پختن غذا ) + یک قاشق مرباخوری کره ( هنگام خوردن غذا )
ابتدا گوشت چرخ کرده را همراه پیاز و کمی آب روی حرارت بگذارید تا کمی پخته شود. سپس کمی کره اضافه کنید و بگذارید گوشت کاملاً بپزد و آب آن کشیده شود. در ظرف دیگری ماکارونی را در آب در حال جوش بریزید و بعد از حدود ده دقیقه آبکش کرده و پس از مخلوط کردن با گوشت آماده شده، بگذارید دم بکشد. هنگام دم کردن و یا دادن غذا، باقی مانده کره را به آن اضافه کنید. در صورت تمایل، برای بهبود طعم ماکارونی می توانید از سبزی معطر و نارنج استفاده کنید.
نکته مهم
برای خوش طعم کردن غذا به جای نمک و چاشنی، از آب لیموترش تازه یا آب نارنج استفاده کنید.
بهتر است تا پایان یک سالگی از دادن غذای سفره ( به علت داشتن نمک و ادویه ) به کودک خودداری کنید.
تهدید یا پاداش برای غذا خوردن شیرخوار روش مناسبی نیست. باید فقط از طعم غذا تعریف کنید.